Сьвято хранит Русь велика, памят о своіх сынах і дочках, погыбшых в рокы другой сьвітовой війны; памятат вшыткых воінів, што зложыли своі голови за освободжыня руской землі. За то, жебы діти і внукы могли щасливо жыти на своій прекрасній земли, працювати, будувати домы, школы, фабрыкы і шпиталі, радовати ся соньцю і чыстому небу, любити і ростити дітий своіх. Заходом одділа ч. 10 Лемко-Союза одбыло ся велике предприятя американскых лемків, яке было посьвячено Перемозі радянского народа над німецкым фашызмом. В підцерковній галі Святониколаєвского собору в Нью-Йорку лемкы з околиці того великого міста масово зийшли ся абы в неділю 19-го мая они достойно одзначыли 40-у річницю великой Перемогы. Зараз по закінченю отправы в соборі о годині 12-ій пополудны велике народне сьвяткуваня почало ся специальном програмом. Лемківском молодежом были прочитаны очерки з історіі і вершы. На сьцінном екрані єдночасно показували ся памятны документальны знимкы з вогненных часів. Тіж любимы народны сьпіванкы, якы родили ся на полях смертельных битв, были выконаны хором «Карпаты». Різноманітна програма не раз довела многых присутных лемків до слез. Історичный очерк читат Олександер Восток. На фоні його слів лунают акорды з композиціі Шостаковича «Симфонія № 7», здавалося, музыка тота єднат нашы серця з героічным народом в краю в 1941 році. 40 літ минуло з того часу, як прозвучав остатній выстріл гігантской війны, котру народы Радянского Союза іменували «Великом Отечественном». Діти, якы народили ся зараз по війні, юж взрослы люде. Они сут робітниками, будівниками, інженерами і чесно трудят ся на добро свого народу. Гнескы ци то на Білорусі,— ци то на Украіні, ци в Россіі не найде ся розвалене місто або село; сьліды окопів стерли ся навсе, але сама война не стерла ся із памяти нашого народу. Ева Ван чытат верш Татьяны Ульяновой «Высшая Нагорода»:
Дорогами, што были пройдены,
І тым, чым в жытю дорожу, До Збройных Сил Вітчызны Я до сих пор принадлежу. Сни мі дали барз дуже: І чувство ліктя, і крила... По іх приказу
я дорогом
Любови і мужества прошла!..Я от душы сегодня радуюсь, Што людям дихат ся легко! І з том высшом нагородом Крочу гордо, шыроко!.. В оригіналі чытат верш Татьяны Ульяновой «Затянула земля свои раны» Джанет Фучыла:
Затянула земля свои раны —
рвы, окопы —
зеленой травой
Поседели войны ветераны —Это мы поседели с тобой. Только ты не тужи,
мой ровесник,
Что теперь наша юность
вдали.
Седина — это мудрости вестник, —Мы с боями ее обрели! Історичный очерк чытат Олександер Восток: Руска земля не єден раз за свою історію перенесла опустошытельны нашествія ворогів. Але війна з німецкым фашызмом была вынятковом. За всю свою історію людство не пережывало такє кровопролитя медже силами ненависти і силами громадской справедливости і прогреса. Найвеце свирепа, найвеце кровожадна сила імперіалізму поставила собі ціль в полноті знищыти і ліквідовати народне господарство нашых братів в краю, обернути іх землю в колоніальный придаток гітлерівского рейха, а східнословянскы народы — в націю рабів. Вшытко, што было создане руками нашого народу, было шмарене в смертельне палениско. Дайана Серняк-Півінскій чытат верш Татьяны Ульяновой «Сорок Первый»:
Шагая по стране,
Несла я на спине И вещмешок, и скатку, И этот черный год, Подлинно-горький год, — И было мне не сладко. ...Но я тогда была Не лодкой без весла — И все пережила! И все перенесла! И все переросла! Історичный очерк чытат О. Восток: Ворог нашого народу хотіл повернути історію взад, навсе вымазати із свідомости людства природну тягу до справедливости, гуманности, і прогреса. Гітлер рахував на легкіст здійсненя того плану. В своій книжці «Майн Кампф» він робив собі сьмішкы з народной державы, што там єдной машыны не можут зробити, же Росия — то колосс на глиняных ногах. Вшиткы тоты выдумкы оказалися міфом. Сила сопротивленя Радянской Арміі, несмотрячы на раптовый напад, оказалася таком, же всякы надіі на «блицкріг» розвіялися в першы тижні Вітчизняной войны. Нашы браты і сестры з краю, на фронті і в тылу проявили рішучіст і стойкіст, многолітне єдинство радянского народу оказалося несокрушымим. Пісню «Карпаты» сьпіват хор «Карпаты». О. Восток чытат історичный очерк:
А чым можна тото обяснити?
Зараз до війны промысловіст Радянского Союза росла і міцніла. Радянский Союз выпущав сотны тысяч тракторів комбайнів і другых в тот час модерных землеробскых машын,— десяткы тысяч аеропланів, танків і другых военных машын і радянска армія стала єдном з найліпше механізованых армій в світі. Сут і другы барз важны причыны, чом наш нарід в краю переміг в тій війні. Радянскы люде боронили свою народну Вітчизну, на будівництво котрой они положыли дуже кровы і поту. Они почували себе в своій краіні повноправными господарями. Нарід боронив не просто своє власне жытя, а жытя народной краіны. Коли Гітлер і другы імперіалісти восхвалювали війну, то радянскый нарід ненавиділ войны, кромі народной, справедливой — за народну свободу, в обороні свойой державы і незалежности. До такой війны найвеце был преданный радянскый нарід. I не даром девіз Великой Вітчизняной війны звучал так: «За нашу Советскую Родину!» Верш Николая Старшинова «Ракет зеленые огни» читат Джанет Фучыла:
Ракет зеленые огни
По бледным лицам полоснули. Пониже голову пригни И как шальной не лезь под пули. Приказ: «Вперед!» Команда: «Встать!» Опять товарища бужу я. А кто-то звал родную мать, А кто-то вспоминал — чужую. Когда, нарушив забытье, Орудия заголосили, Никто не крикнул: «За Россию!..» А шли и гибли За нее.
1944
Історичный очерк чытат О. Восток: В Радянскій Арміі бік о бік героічно воювали люде веце як сто націй і народностей. Єдна така народніст были и Лемкы. Тысячы лемків воювали за руску землю. Воювала не лем армія. Воювал цілый наш нарід. Гитлеровці рішыли поработити цілый сьвіт. Тота загроза змусьіла обєднати ціле прогресивне людство, але Радянскый Союз барз довго мусьів сам, єден на єден одбивати головны удары німецкой арміі. Радянскый нарід барз довго чекав, жебы другый фронт быв отвореный, жебы вшыток тягар війны він сам не мусьів нести на своіх плечах. Аж в середині 1944 року, коли поражыня фашыстской Німеччыны показалося неминучим, бо радянськы войска безпощадно нищыли воєнну машыну ворога, другый фронт быв нарешті отвореный. Воювали за свободу американці, англичане, французы. Тоти солдаты розуміли, што лем силом єдинства можна спасти людство од гітлеровского рабства. Разом з радянскыма войсками в кровопролитных боях тіж участвовали братскы словянскы арміі югославів, поляків, чехів. Никто із нас не забуде іх подвигів і героізм. Нелегко досталася нашому народовы перемога над фашызмом. Найвекша утрата была — гыбель веце як двадцет міліонов сынів і дочок. Матеріальный ущерб был не меньше колосальным. Было розвалено:
промысловых підприємств 32 тысячи
колгоспів і радгоспів 100 тысяч Не было ани єдной родины, не загубившой близкого человека. Верш «Мать» Сергія Фіксіна чытат Ева Ван:
Тает снег
У солдатской могилы крутой, Чуть колышит весна Зажелтевшие вербные почки... А в далеком селе Каждый вечер кривою тропой Ходит старая мать До крыльца пересвятовской почты. Раздобудет газету, Поправит хромые очки И под медленный шум Заоконного вешнего сада, Как молитву, читает Те места — от строки до строки, — Где героям войны Обозначены честь и награда. Сколько смелых людей, Сколько славных имен перед ней! О. Восток чытат історичный очерк: Народы Радянского Союзу одстояли свою свободу і незалежніст. Они надальше крючат по дорозі миру и прогресу. День Перемогы то ест єдно з найвекшых сьвят нашого народу. В тот великый праздник радянскы люде выражают радіст і скорб. Радіст, бо гнескы они сут свободнима господарями в своій краіні. Але іх уста, з скорбою о погыбшых, невернувшыхся з війны, до гнескы повторяют: «Вечная Вам Слава!» І мы, американскы лемкы, добрі памятаме Велику Вітчизняну війну, як бы того ся стало лем вчера, бо найкрасшы сыны і дочкы нашого народу на тім континенті довго очекували можливости оказати поміч народам в Європі побороти лютого ворога людства. Многы американскы лемкы проявили героізм і одвагу на полю битв. Многы із них до гнескы сут активными членами нашой народной організаціі. Велике сьвяткування Дня Перемогы єст то важном частином дальшого розвитку патріотичных почутів нашого народу в Америці. Оно показує нашу гордіст і солідарніст з тима людми нашой планеты, кто переміг фашызм. Гнескы мы вспоминаме героізм радянскых, американскых і вшыткых людей, котры зробили свій необхідный вклад, жебы гнобителям народа, окупантам чужых земель як найскорше пришол конец. Пісню «Дорогы» выконує хор «Карпаты». Історичный очерк кінчыт чытати Олександер Восток: Гнесьні обставины, єднак, вымагают од нас і всего прогресивного людства готовніст обороняти мир. Гнескы, коли радянскый нарід жиє мирно і творит нове прекрасне жытя в своім краю, то реакція зміцнят ненавист з цілю порабощеня і насильства. Рішучіст бороти ся за мир то єст накрасша наша дань павшым. Бо треба признати і зрозуміти, же нова війна може зас взойти, але в тот раз она може біты остатньом — термоядерном. Популярну американску пісню за мир «Вчера вночы приснился мі барз дивный сон» выконує хор «Карпаты». Свій верш «Што такє мир» на англійскій бесьіді чытат шестирічна Танечка Восток. |